Kako se živelo u starim konacima i u prestonici

Izložba „Dvorski kompleks u Kragujevcu u 19. veku“, Pedagoškog odeljenja kragujevačkog Narodnog muzeja, otvorena je prošlog vikenda u okviru manifestacije „Noći muzeja“.

Postavka je realizovana u okviru projekta koje je finansiralo Ministarstvo kulture i informisanja, pod nazivom „Hoću i ja da znam“ i prilagođena je osobama sa invaliditetom. Autorka izložbe u Amidžinom konaku je Katarina Đurić, kustos-pedagog.

Postavka ima za cilj da dočara život u konaku samog vladara – kneza Miloša Obrenovića i U ostalim objektima njegovog dvorskog kompleksa: Šarenom, Mihajlovom i Amidžinom konaku, Staroj crkvi i Skupštini. Naravno, deo izložbe posvećen je knezu Milošu, dinastiji Obrenović, ali i životu u ondašnjem Kragujevcu, tada prestonici tek oslobođene Srbije.

U odajama Amidžinog konaka izloženi su kopije originalnih dokumenata Državnog arhiva Srbije iz perioda kada Kragujevac postaje prestonica, prve i druge vladavine Miloša i Mihaila Obrenovića, zatim predmeti iz 19. veka Zbirke za istoriju Narodnog muzeja u Kragujevcu.

Na postavci je taktilna tabla sa prikazom dvorskog kompleksa, skenovi konaka, članova porodice Obrenović, tableti sa filmovima (narator je glumac Nenad Vulević) i tumačem na znakovnom jeziku (pomoću tumača iz Udruženja „Jedro“) jer je čitava izložba „Dvorski kompleks u Kragujevcu u 19. veku“ prilagođena slepim i slabovidim i gluvim i nagluvim osobama, jer je jedan od njenih ciljeva da se kulturni i istorijski sadržaji približe osobama sa identitetom.

U centralnoj prostoriji Konaka izložena je i maketa čitavog Miloševog dvorskog kompleksa (rad kragujevačkog vajara Dragana Đorđevića) kao replika poznate Kanicove grafike iz 1837. godine.

– Ova izložba je prilika ne samo za osobe sa invaliditetom već za sve Kragujevčane i njihove goste da se podsete i nauče kako je izgledao život u našem gradu u prvoj polovini 19. veka, kada je ovde bila prestonica moderne Srbije. Ovo je kompletna i zaokružena celina o Milošu Obrenoviću i Kragujevcu u tom periodu, ističe autorka postavke Katarina Đurić.

Najvažniji datum u novovekovnoj istoriji Kragujevca, nesumnjivo je 6. maj 1818. godine, kada je podržan predlog kneza Miloša da Kragujevac bude prestonica oslobođene Srbije. Njegov izbor „pao“ je na Kragujevac jer je bio blizu ustanički spremnih područja, a dovoljno daleko od Beograda i drugih većih mesta uz Carigradski drum u kojima su se nalazile jake turske vojne postaje i uprava.

Dolaskom u Kragujevac knez Miloš počeo je gradnju prvih objekata za potrebe administracije i svoje porodice. Nova varoš naslanjala se na staru, a oba naselja bila su povezana ulicama u kojima su podizane privatne i državne zgrade. Najznačajnija zdanja Miloševe prestonice podizana su sa obe strane Lepenice, dvorski kompleks sa konacima (danas su preostali knez Mihailov i Amidžin), dvorska Crkva i Narodna (danas Stara) skupština u njenoj porti.

Dvorski kompleks je bio opasan ogradom od hrastovog drveta a van njega nalazile su se Kneževe livade. Konaci su između sebe bili povezani stazama popločanim kaldrmom. Danas se na prostoru nekadašnjeg Miloševog dvorskog kompleksa nalazi kragujevački Narodni muzej.

Kroz postavku izložbe uz pomoć izloženih predmeta i dokumenata posetioci ne samo da mogu da se sažive sa svakodnevnim životom i radom na Miloševom „dvoru“ (u njegovom konaku je bila i državna kancelarija) već i da (uz pomoć tableta i filmova) „obiđu“ sva važna državna i privatna zdanja tek oslobođene Srbije i (novo)prestonog Kragujevca.

Izložba će u Amidžinom konaku biti otvorena do 15. septembra, a predviđena je i za kolektivne posete.

“ Od orijentalne do evropske arhitekture

Izgrađena su u to vreme zdanja prve (tada Pridvorne, danas Stare) crkve, podignute 1818. godine, posvećene Silasku Svetog duha na apostole (ili Svetotrojičnoj) i u kojoj se 1829. godine uoči Božića po prvi put posle vekova oglasilo slobodno crkveno zvono, Stare narodne skupštine (u njenoj porti), Šarenog (Ljubičinog ili Devojačkog) konaka u kome je živela kneževa porodica, Amidžinog (ili Momačkog) konaka za poslugu (u kome je izložba postavljena) i Konaka kneza Mihaila (podignutog na njegovo insistiranje kao vladara rođenog u Kragujevcu) za vreme druge vladavine Miloša Obrenovića (1860. godine) kao prvog zdanja na ovim prostorima koje nije sagrađeno u stilu orijentalne, već evropejsko-austrijske arhitekture“

Objavljeno: 20. 5. 2021.

Izvor: www.danas.rs

Autor: Zoran Mišić